Blog Post

Đánh giá Samyang 14mm f/2.8 ED AS IF UMC

Dec 22, 2017

Trong bài viết trước, Vsion đã có dịp giới thiệu với các bạn ống kính IRIX 15mm f/2.4 và so sánh chất lượng với 2 ống kính Voigtlander 15mm f/4.5 ( đọc bài viết ). Tuy nhiên IRIX 15mm là ống kính DSLR nên có thể người dùng máy ảnh DSLR (Canon, Nikon, Pentax...) sẽ có câu hỏi về chất lượng của ống kính này so với Samyang 14mm f/2.8 , vốn là ống kính siêu rộng (ultrawide) giá rẻ vốn đã có mặt trên thị trường một thời gian. Trong bài viết này, Vsion sẽ đánh giá chi tiết Samyang 14mm f/2.8 và so sánh chất lượng với IRIX 15mm f/2.4 để các bạn có thể quyết định được ống kính nào phù hợp với mình hơn trong phân khúc này. Để tìm hiểu chi tiết hơn về IRIX 15mm thì các bạn có thể đọc ở bài viết trước theo link ở trên.

Kể từ khi ra đời vào năm 2009, Samyang 14mm f/2.8 là ống kính fix lấy nét tay duy nhất có tiêu cự 14mm trên thị trường, đồng thời cũng là ống kính siêu rộng không phải fisheye (rectilinear) rẻ nhất cho máy ảnh DSLR full frame. Samyang 14mm f/2.8 phiên bản đầu tiên có viền màu vàng và phiên bản hiện nay trên thị trường có viền màu đỏ (dưới nhiều cái tên khác nhau như Rokinon , Bower , Walimex , Polar , Pro Optics ). Ngoài ra, ống kính này còn có hai phiên bản cine dùng cho quay phim với thiết kế bên ngoài có vòng lấy nét và vòng chỉnh khẩu dạng bánh răng, khẩu độ biểu diễn theo T-stop (14mm T3.1) và giá đắt hơn bản thường khoảng 1-2 triệu đồng (bản VDSLR) còn bản chuyên nghiệp hơn mang tên XEEN , có giá khoảng 50 triệu đồng. Tuy nhiên, tất cả các phiên bản được nhắc tới ở trên đều có cùng thiết kế và chất lượng quang học . Các ống kính Samyang dành cho máy DSLR như 14mm f/2.8 sẽ có nhiều phiên bản với phần ngàm khác nhau (và độ dài, khối lượng giữa các bản này cũng hơi khác nhau một chút) và trong bài đánh giá này, mình dùng bản dành cho Canon EF và dùng trên máy Sony A7ii qua ngàm Canon EF-Sony NEX Viltrox II . Ống kính IRIX 15mm f/2.4 cũng có ngàm Canon và sử dụng chung ngàm chuyển này để thực hiện so sánh.

Hiện nay, Samyang 14mm f/2.8 đã có phiên bản có khả năng AF dành cho máy Sony không gương lật ngàm Ephiên bản chất lượng cao Samyang XP 14mm f/2.4 (cũng là ống kính MF, ngàm DSLR). Các phiên bản này ra đời sau và đều được cải thiện chất lượng so với Samyang 14mm f/2.8 bản MF đầu tiên này, tuy nhiên chất lượng các ống kính này sẽ được đánh giá sau khi Vsion có điều kiện.


Click vào mục bạn muốn xem để tới phần nội dung bài viết. Các bạn có thể quay trở lại mục lục sau mỗi phần bằng cách click vào dòng chữ "Quay trở lại Mục lục" ở cuối


Tên ống kính IRIX 15mm f/2.4 Samyang 14mm f/2.8 ED AS IF UMC
Hãng sản xuất IRIX (Thụy Sỹ) Samyang (Hàn Quốc)
Năm sản xuất 2016 2009
Hệ máy Full frame Full frame
Ngàm Canon EF (hoặc Nikon F, Pentax K) Canon EF (hoặc Nikon F, Pentax K, Sony E, Canon EOS-M, Sony A, Samsung NX, Fujifilm X, Micro Four Thirds)
AF/MF MF
Khẩu độ max-min f/2.4-f/22 f/2.8-f/22
Vòng lấy nét Cơ học
Vòng khẩu độ Không có (điều chỉnh qua body) Cơ học (chỉnh được 1/2 stop, trừ f/16-f/22)
Thiết kế thấu kính 15 thấu kính / 11 nhóm 14 thấu kính / 10 nhóm
Thấu kính đặc biệt 3 HR, 2 ED, 2 Aspherical 1 Aspherical, 1 Hybrid Aspherical, 3 HR, 2 ED
Tráng phủ Neutrino coating UMC (Ultra Multi Coating)
Số lá khẩu 9 lá khẩu thẳng 6 lá khẩu thẳng
Lấy nét gần nhất 28 cm 28cm
Chiều dài 100 mm 96,1 mm
Cân nặng 608 g (không kể ngàm) 550 g (không kể ngàm)
Đường kính filter 95mm 85mm (không có ren lắp filter)
Khả năng dùng filter tròn Không
Khả năng dùng filter sau Không
Giá bán (12/2017) $400 (Firefly), $600 (Blackstone) $339

Samyang 14mm f/2.8 ED AS IF UMC có cấu tạo chủ yếu là nhựa cứng, kết hợp với ngàm và kết cấu kim loại bên trong ống kính. Các chữ cái trong tên đầy đủ của ống kính có ý nghĩa lần lần lượt là: ED là chỉ thấu kính có độ tán xạ thấp (extra-low dispersion) để hạn chế sắc sai (viền tím), AS là chữ viết tắt của Aspherical hay là tên của thấu kính phi cầu dùng để tăng khả năng phân giải ờ vùng rìa hình; IF là internal focus hay cơ chế lấy nét trong để làm ống kính không bị thò thụt khi lấy nét, hạn chế việc hút bụi và ẩm khi thay đổi độ dài lens, cùng khả năng chữa một số loại quang sai dễ hơn ống kính truyền thống; UMC (ultra multicoating) là tên của lớp tráng phủ nano do Samyang sáng chế.

Phần vòng lấy nét sử dụng vòng cao su bám chắc thân ống kính và khá nhẹ khi xoay lấy nét. Là một ống kính siêu rộng, Samyang 14mm có nhóm thấu kính trước đường kính rất lớn và làm ống kính nặng về phía đầu. Thấu kính trước nhô hẳn ra ngoài và được bảo vệ xung quanh bởi phần hood liền hai cánh.Ống kính có đi kèm một nắp trước bằng nhựa nhưng phần nắp này được thiết kế rất sơ sài và không thực sự gắn chặt vào thân ống kính nên các bạn cần cẩn thận không làm nắp ống kính rơi ra khi đang di chuyển.Vòng khẩu cơ học trên ống kính cho phép bạn chỉnh được từng bước nửa stop. Phiên bản thường sẽ có vòng khẩu có tiếng click khi vặn, còn bản cine sẽ thay bằng vòng bánh răng, không có điểm dừng giữa các giá trị khẩu độ và không phát ra tiếng khi quay (clickless). Mặc dù hơi nặng nhưng kích thước của Samyang 14mm cũng không quá lớn để mang theo mình khi du lịch, tuy nhiên các bạn cần cẩn thận tránh va đập, cọ xát hay chạm tay vào phần kính trước do diện tích lớn và nhô ra ngoài.

Do góc nhìn lớn, độ cong lớn của thấu kính trước nên Samyang không thể thiết kế ren vặn để dùng filter trước và nhà sản xuất cũng không thiết kế khe để dùng filter dạng gelatin sau ngàm như IRIX 15mm.

Tuy nhiên, một thời gian khi 14mm f/2.8 đã có mặt trên thị trường thì Samyang đã cung cấp một lựa chọn để gắn filter là filter holder SFH-14 , có kích thước 169 x 170 cm cùng hệ filter vuông 160mm do Cokin sản xuất. Ngoài ra các bạn có thể sử dụng một số filter holder khác cho cỡ filter 150mm trở lên như của Nisi hay Haida.

Ở chế độ cân bằng trắng tự động AWB, chúng ta có thể thấy là Samyang và IRIX có đặc trưng tái tạo màu rất giống nhau và ngả ấm khá rõ (cũng một phần do đặc điểm của máy Sony A7ii có màu hơi ngả vàng). IRIX 15mm có mức bão hòa màu, độ tương phản nhỉnh hơn Samyang một chút. Khi chỉnh thông số cân bằng trắng (white balance và tint) cho hai ống kính giống nhau trong CameraRAW thì gần như không có sai khác gì về đặc trưng màu của hai ống kính so với nhau.

Mặc dù cùng khoảng cách lấy nét tối thiểu (minimum focus distance - MFD) là 28 cm , nhưng do góc nhìn của Samyang 14mm lớn hơn IRIX 15mm nên Samyang đạt độ phóng đại chủ thể thấp hơn (1:15,1 ) so với IRIX ( 1:9 ) như trong hình minh họa dưới đây.

Độ nét của hai ống kính tại các khẩu độ khác nhau được đánh giá qua 4 vị trí trên ảnh (được đánh dấu như ở 2 hình dưới):

  • Tâm hình (center - điểm C )
  • Vùng trung gian giữa tâm hình và góc (mid-frame - điểm M )
  • Góc xa bên trái (left corner - điểm L )
  • Góc xa bên phải (right corner - điểm R )

Hai ống kính được dùng với cùng máy ảnh Sony A7ii , với vị trí máy và các điều kiện chụp cố định. Chế độ chống rung trên thân máy được tắt, máy chụp với chế độ hẹn giờ 2 giây để tránh rung máy khi ấn nút chụp. Trong quá trình chụp không sử dụng hood hay filter với ống kính. Ảnh chụp xa được lấy nét vào điểm chính giữa (C). Ảnh chụp RAW và xuất thẳng ra JPEG không qua chỉnh sửa. Do góc nhìn của hai ống kính khác nhau đáng kể nên không thể so sánh chính xác các vị trí trên hình với nhau được mà các vùng sát rìa hình mình chỉ có thể chọn các chi tiết gần vị trí của nhau và so sánh tương đối.

Đầu tiên, khi so độ nét ở vùng tâm hình và vùng trung gian (mid-frame, nằm giữa vùng tâm hình và rìa hình), chúng ta có thể thấy là IRIX 15mm chụp ảnh có độ nét cao hơn ở vùng tâm hình ngay từ khẩu độ lớn nhất. Cho tới f/11 thì hai ống kính ảnh mới gần nhau nhưng IRIX vẫn nét hơn một chút. Độ nét ở khẩu f/2.8 của Samyang không phải là quá kém và trong thực tế hoàn toàn có thể sử dụng được, nhưng phải hạ khẩu độ xuống f/3.5 mới đạt độ nét tâm hình xấp xỉ IRIX ở f/2.4. Cả hai ống kính đều đạt độ nét cao nhất trong khoảng f/5.6 tới f/11, tuy nhiên ảnh hưởng của nhiễu xạ khi khép khẩu nhỏ ảnh hưởng tới Samyang rõ hơn từ f/16. Mức độ nhiễu xạ cao ở f/22 làm độ nét ảnh của IRIX tương đương với Samyang khi chụp ở f/2.8. Tuy vậy, ở vùng trung gian hình (mid-frame) thì hai ống kính lại rất ngang ngửa từ khẩu lớn nhất tới f/22 và đều đạt độ nét cao nhất trong khoảng f/5.6 - f/11.

Ờ vùng rìa hình trái và phải, rất khó có thể nói được đâu là ống kính tốt hơn (một phần do khung hình có góc nhìn khác nhau nên rất khó so được chính xác), tuy nhiên có vẻ như cả hai ống kính đều có độ cong trường nét (field curvature) khá lớn nên chi tiết ở vùng góc xa này có vẻ như không thực sự nằm trong mặt phẳng nét như chi tiết ở giữa hình. Mặc dù ống kính có vẻ phân biệt được chi tiết ở khu vực này ngay từ khẩu độ lớn, song hình ảnh giống như chồng hình là biểu hiện của việc lấy nét chưa chính xác. Khả năng thứ hai là việc sử dụng cùng ngàm Viltrox II có thể có độ dày không chuẩn xác cao làm ống kính có khoảng cách tới sensor không chính xác như thiết kế, càng làm sai khác do độ cong trường nét được khuếch đại lên. Tuy vậy, chúng ta vẫn có thể thấy là khả năng phân giải chi tiết ở vùng góc của hai ống kính này rất giống nhau và đều đạt mức độ nét cao nhất trong khoảng f/11 - f/16. Như vậy f/11 là giá trị khẩu độ bạn cần nhớ để đạt độ nét cao từ tâm tới rìa hình (đối với cả hai ống kính).

Hai ống kính này đều là ống kính rectilinear (không méo) nghĩa là trường ảnh phẳng, không phải ống kính fish-eye. Tuy nhiên, trong khi IRIX có độ méo hình khá thấp thì Samyang có dạng méo hình phức tạp ở mức độ cao , khiến vùng tâm hình luôn có cảm giác lồi lên so với các vùng xung quanh.

Tuy nhiên tin vui là các bạn có thể chữa được phần lớn nhược điểm của Samyang 14mm bằng CameraRAW (dùng với Photoshop hoặc Lightroom như ở hình dưới) với phần profile correction của ống kính này đã có sẵn trong thư viện. Mặc dù vậy, sau khi đã chỉnh méo và tối góc, phần tối góc được khắc phục rất tốt nhưng mức độ méo ở sát góc hình vẫn chưa khử được hết. Vì vậy, khi dùng Samyang 14mm để chụp kiến trúc, bạn cần tránh chụp ở sát góc các đường thẳng song song với cạnh ngang và dọc của khung hình.

IRIX 15mm có khả năng kiểm soát méo hình tốt hơn nhiều Samyang 14mm, tuy nhiên ở vùng xa sát rìa hình và góc hình, hiện tượng méo (méo thùng barrel) vẫn rất dễ nhận ra.

Có một điều đáng lưu ý là góc nhìn của Samyang 14mm rộng hơn IRIX 15mm rất đáng kể. Dựa vào hình bên dưới khi chồng khung hình của IRIX 15mm (góc nhìn hẹp hơn) lên khung hình của Samyang 14mm thì phần rộng hơn về bề ngang của Samyang là khoảng 18% chiều ngang của ảnh chụp bằng IRIX 15mm. Giả sử góc nhìn của IRIX 15mm là chuẩn 100,4 độ (theo chiều ngang) thì góc nhìn theo chiều ngang của Samyang là 118,5 độ, tức là xấp xỉ góc nhìn của một ống kính 11mm (góc nhìn 117,1 độ theo chiều ngang)! Tuy nhiên để khẳng định chính xác điều này thì chúng ta cần đo đạc theo khoảng cách và chiều ngang hình thực tế.

Về mức độ tối hình, từ hình so sánh bên dưới các bạn có thể thấy Samyang bị tối góc khá nặng ở khẩu f/2.8 và mức độ nặng ngang ngửa so với IRIX ở f/2.4. Mức độ tối góc giảm nhanh khi chúng ta hạ khẩu độ ống kính và từ f/5.6 đã không còn dấu hiệu của tối góc với IRIX 15mm, nhưng với Samyang thì phải hạ khẩu độ xuống f/8 hoặc thấp hơn.

Một phần nguyên nhân của sự sai khác về khả năng phân giải của ống kính đối với chi tiết nằm ở trung tâm và ở góc hình là do độ cong trường nét (field curvature). Do có bề mặt cong nên mặt phẳng nét nếu không được chữa sẽ có dạng cong, cũng có nghĩa là hai điểm mặc dù trên cùng một mặt phẳng song song với mặt phẳng cảm biến vẫn không thể đạt độ nét tương đương mà chỉ khi trường ảnh đủ sâu thì sai khác này mới được bù trừ.

Để kiểm tra mức độ méo trường nét của hai ống kính này, mình mở khẩu lớn nhất và đặt máy ảnh sát mặt đất, lấy nét vào một đường kẻ ở gần, nằm song song với cạnh ngang của khung hình để khoảng nét có thể được phân biệt với các chi tiết xung quanh. Như kết quả kiểm tra, các bạn có thể dễ dàng nhận thấy Samyang 14mm f/2.8 có độ cong trường nét lớn hơn IRIX khá rõ, đặc biệt là hai biên hình mặt phẳng nét bị đẩy lên phía trước gần cảm biến hơn. Việc đường cong hơi lệch sang bên trái cho thấy Samyang 14mm bản thử nghiệm này bị de-center (lệch trục thấu kính) nhẹ và hiện tượng này cũng rất phổ biến với các ống kính Samyang. Ngược lại, IRIX là một ví dụ tiêu biểu của những nỗ lực trong công nghệ chế tạo, mặc dù là một ống kính có góc nhìn rất rộng nhưng độ cong trường nét được kiểm soát tốt và gần như thành đường thẳng.

Cả hai ống kính này đều có khả năng chống lóa (flare) tốt nhờ lớp tráng phủ chất lượng cao UMC (Samyang) và Neutrino (IRIX) nên khi chụp ngược sáng, các chi tiết ở gần nguồn sáng vẫn giữ được chi tiết, độ nét và độ tương phản khá cao. Tuy nhiên khả năng chống bóng ma (ghost) của Samyang có phần hơi khác IRIX (cũng rất khó để nói được ống kính nào tốt hơn): Samyang có xu hướng hiện ghost khi chụp ngược sáng ngay từ khẩu độ lớn, trong khi IRIX dễ xuất hiện ghost khi ánh sáng chiếu xiên vào ống kính, đặc biệt là ở khẩu độ nhỏ. Ngoài ra, ghost thường xuất hiện ở gần giữa khung hình trong trường hợp chụp bằng Samyang, trong khi chụp bằng IRIX thì dễ gặp ghost ở sát rìa hình hơn.

Khả năng kiểm soát sắc sai (hay gọi đơn giản là viền tím) của hai ống kính này đều tốt và trong các điều kiện chụp bình thường, rất khó có thể tìm ra các chi tiết có viền màu. Tuy nhiên hiện tượng sắc sai trục ngang (lateral chromatic aberration) có thể quan sát được ở viền chi tiết gần rìa hình khi chụp ngược sáng. Hiện tượng sắc sai trục dọc (longitudinal chromatic aberration hay LoCA) hai ống kính cũng đều kiểm soát rất tốt, khi chụp xiên bề mặt có nhiều chữ như ở hình dưới thì chúng ta gần như không thấy có biến đổi màu ở viền chữ. Hai hình này đều chụp ở khẩu độ lớn nhất nên các bạn để ý cũng có thể thấy lợi thế của khẩu độ lớn và độ nét cao hơn của IRIX 15mm khiến vùng nét được tách biệt ra rất rõ ràng chứ không dễ lẫn vào nhau như khi chụp bằng Samyang 14mm.

Với 6 lá khẩu thẳng, Samyang 14mm f/2.8 cũng khá dễ tạo hiệu ứng sao (với 6 cánh), bắt đầu xuất hiện ngay từ f/4 và trở nên gọn, sắc, tia dài hơn khi hạ khẩu xuống f/16 hay f/22. Đây là đặc điểm rất khác biệt giữa hai ống kính vì IRIX 15mm phải từ f/8 mới nhận thấy tia và IRIX tạo hiệu ứng sao 18 cánh (do 9 lá khẩu) không thực sự đều.

Đây là đặc điểm mà các bạn chụp thiên văn sẽ quan tâm, do hai ống kính có góc nhìn lớn và khẩu độ khá lớn để chụp sao. Mặc dù không có ảnh test chụp sao nhưng bằng cách chụp các tòa nhà cao tằng ở góc hình vào ban đêm, khả năng kiểm soát coma của hai ống kính này cũng được thể hiện rõ. Mặc dù có chút dấu hiệu kéo dịch chi tiết góc hình (coma) khi chụp bằng Samyang từ f/2.8 tới f/5.6 nhưng mức độ này ở mức rất nhỏ, còn với IRIX thì ngay từ khẩu độ f/2.4, các chi tiết ở góc hình có vẻ được ghi lại chính xác. Với khả năng kiểm soát coma tốt như thế này, cả hai ống kính đều là lựa chọn tốt để chụp sao.

Dưới đây là một số ảnh mình chụp với Samyang 14mm f/2.8 bằng Sony A7ii, cùng một số ảnh chụp bẳng phiên bản cine (VDSLR) trên máy Canon 6D. Những ảnh đầu tiên chưa hề qua chỉnh sửa màu (xuất thẳng từ file RAW sang jpeg), còn những ảnh sau đều có cân chỉnh màu. Ảnh chụp mẫu của IRIX 15mm f/2.4 các bạn có thể xem trong bài viết trước của Vsion.

Samyang 14mm f/2.8 là một giải pháp kinh tế và có chất lượng tốt cho người dùng máy ảnh, từ DSLR cho tới máy ảnh không gương lật. Mặc dù còn một vài nhược điểm như không lắp được filter, chất lượng build không cao, độ nét ở khi mở khẩu lớn không thật cao, méo hình hỗn hợp khó sửa, hay màu không thực sự tươi, Samyang vẫn làm tốt nhiệm vụ của mình để đem tới góc nhìn rộng và có độ nét cao, đồng đều khi hạ khẩu, cũng như khả năng chống flare và chữa sắc sai khá tốt. Mặc dù chưa thể kiểm chứng chính xác về góc nhìn của Samyang 14mm, song độ rộng hơn của khung hình so với các ống kính khác hoàn toàn có thể nhận thấy được trong quá trình sử dụng. Có thể các bạn sẽ thấy ái ngại về mức độ méo của ống kính này, nhưng vấn đề chỉ thực sự quan trọng với người chuyên chụp kiến trúc, nếu bạn biết tránh các đường thẳng song song với cạnh hình và nằm sát cạnh thì tác động của độ méo này lên toàn bộ bức hình có thể là rất nhỏ. Như trong ví dụ bên dưới, qua tham khảo ý kiến nhiều người thì không nhiều người phát hiện được hình nào là hình chưa sửa méo.

Mặc dù vậy, khi so sánh với IRIX 15mm f/2.4, dễ dàng có thể nhận thấy đây là ống kính hơn Samyang gần như tất cả mọi mặt, đặc biệt là sự tinh tế và chuẩn xác trong thiết kế, chế tạo ống kính và khả năng kiểm soát méo hình tốt, độ nét cao làm cho ống kính này trở thành lựa chọn rất hấp dẫn khi chỉ đắt hơn Samyang gần 2 triệu đồng. Nếu các bạn đang dùng máy ảnh không gương lật thì bạn phải cân nhắc đầu tư thêm ngàm chuyển AF có khả năng chỉnh khẩu (do ống kính bắt buộc chỉnh khẩu điện tử qua body) làm sai khác về giá giữa hai ống kính này lớn hơn. Có thể trong tương lai Samyang sẽ phát triển thế hệ thứ hai của ống kính 14mm để tăng lợi thế cạnh tranh so với IRIX, nhưng hiện nay trên thị trường chỉ những bản ống kính Samyang đã qua sử dụng mới có lợi thế nhiều về giá so với IRIX chứ không phải ống kính mới.

Dr. Fox
Bài đánh giá do Dr. Fox thực hiện
Nghiêm cấm sử dụng trên các website hay ấn phẩm khác
Các bạn có thể gắn thẻ page của Vsion trên facebook để các admin có thể biết các bạn đã comment (bằng cách gõ thêm @vsion.vn)
Bài viết mới
Tamron 28-75mm vs Sigma Art FE 24-70mm vs. Sony FE 24-70mm GM
By Dr. Fox 15 Jan, 2020
So sánh 3 lens tiêu cự trung bình của hệ ngàm Sony FE: Tamron FE 28-75mm f/2.8, Sigma Art FE 24-70mm f/2.8, Sony FE 24-70mm f/2.8 GM.
Đánh giá Fuji X-Pro3 - Nguồn cảm hứng tuyệt vời
By N.Đ.Phan 04 Jan, 2020
Với X-Pro3, Fujifilm đã thực sự tạo ra một chiếc máy đầu bảng, một chiếc máy flagship mới của hãng để hoàn thiện cái triết lý của mình, một triết lý có phần bảo thủ, nhưng đúng với tư duy, con đường và chiến lược của Fujifilm từ trước đến nay.
By N.Đ.Phan 13 Jun, 2019
Đánh giá nhanh chiếc máy Ricoh GR III, ông vua của nhiếp ảnh đường phố
By Dr. Fox 17 May, 2019
Phân tích những thay đổi về đặc điểm và chất lượng ảnh khi upload lên Facebook để tìm ra phương pháp tối ưu
Share by: