Hai phiên bản Sony FE 28mm f/2 khác nhau ở hiệu ứng tia

Một cách rất tình cờ, cộng tác viên Nguyễn Việt Anh của Vsion đã phát hiện ra sự khác biệt rất rõ rệt ở khả năng tạo hiệu ứng tia của hai ống kính Sony FE 28mm f/2 được sản xuất vào hai thời điểm khác nhau. Một ống kính được sản xuất vào khoảng năm 2016, còn một ống kính thì mới hơn (khoảng 2018). Hai ống kính bề ngoài giống hệt nhau nhưng hiệu ứng tia (sunstar, hay hiệu ứng sao) của ống kính mới rõ ràng và đẹp hơn rất nhiều, rõ nhất là từ f/8 khi số tia trở nên xác định và gọn hơn. Ở f/16 và thậm chí ở f/22, chúng ta có thể thấy là hai ống kính khác nhau một trời một vực (Hình dưới).

Đặc điểm tia của ống kính cũ này rất giống với quan sát của Dr. Fox trong bài review mới đây về FE 28mm và ống kính sử dụng cũng là phiên bản cũ được mua vào thời điểm ống kính mới bán ra. Một số review của các tác giả khác cũng khác nhau ở đặc điểm hiệu ứng tia. Ví dụ như trong review của Ken Rockwell (2017) thì hiệu ứng tia sắc nét như phiên bản mới, nhưng trong một chủ đề trên dpreview (2016) thì tia lại giống như bản cũ trong test này. Như vậy trong khoảng thời gian 2016 - 2017 đã có sự thay đổi về thiết kế lens để tạo ra tia đẹp hơn. Sau khi so sánh nhiều thông tin về thiết kế ống kính này từ lúc mới giới thiệu cho đến nay, cấu trúc 9 thấu kính trong 8 nhóm như trong bản thiết kế bên dưới không hề bị thay đổi, chứng tỏ thiết kế của lá khẩu đã thay đổi.

Bạn Việt Anh đã cung cấp hình ảnh chụp cận lá khẩu của hai ống kính phiên bản cũ và mới (ở trạng thái đóng). Chúng ta có thể thấy là ống kính mới tạo thành lỗ khẩu dạng đa giác 9 cạnh thẳng, còn ống kính cũ (ngoài cùng bên trái) cũng tạo đa giác 9 cạnh nhưng cạnh hơi cong. Tham khảo hình ảnh lỗ khẩu của Voigtlander 28mm f/2 thì hình dạng lỗ khẩu ở trạng thái đóng rất giống FE 28mm phiên bản mới.

Trong bài viết về Hiệu ứng tia của Vsion , các bạn đã biết là độ sắc nét, gọn của tia phụ thuộc vào mức độ cong của lá khẩu. Những lá khẩu cong thì dù khép khẩu sâu cũng không thể ra tia gọn, còn lá khẩu thẳng thì ngay cả khi hạ khẩu một chút cũng đã có thể thấy hiệu ứng tia. Nhìn kỹ ở hình bên dưới, các bạn có thể nhận ra là lá khẩu của FE 28mm bản cũ cong khá đều từ đỉnh tới đáy, nhưng phiên bản mới chỉ cong ở phần đỉnh và thẳng ở phần dưới, còn ống Voigtlander có lá khẩu rất thẳng nên luôn tạo đa giác ở mọi khẩu độ. Thông thường nhiều ống kính thế hệ cũ chỉ có thiết kế lá khẩu dạng cong hoặc thẳng, nên hiệu ứng tia tốt thường không đi đôi với hiệu ứng bokeh tròn. Tuy nhiên, dường như Sony đã quan tâm tới vấn đề tối ưu hình dạng lỗ khẩu để cân bằng hai hiệu ứng (bokeh tròn ở khẩu lớn và tạo tia đẹp ở khẩu nhỏ, nên các ống kính mới trong khoảng thời gian 2017 trở về sau, nhất là các ống kính GM, luôn có thiết kế lá khẩu cong ở đỉnh và thẳng ở đáy. Chính vì thế, các ống kính này vẫn có bokeh tròn khi hạ khẩu xuống 1-2 stop, nhưng sau đó bắt đầu tạo tia sắc, gọn từ tầm f/8 trở đi.

Đây là một trường hợp hiếm hoi chúng ta có bằng chứng trực tiếp cho ảnh hưởng của thiết kế lá khẩu tới hình dạng tia do tất cả các yếu tố thiết kế khác đều không thay đổi giữa hai phiên bản này. Nếu bạn là người thích tia đẹp, hãy tìm mua bản mới hơn của ống kính FE 28mm f/2. Mặc dù chúng tôi chưa thể xác định thời điểm chính xác Sony thay đổi thiết kế này, nhưng các bạn hoàn toàn có thể xác định ống kính đang cầm là loại nào bằng cách quan sát hình dạng lỗ khẩu khi đang đóng ở khoảng f/5.6-f/8, nếu các cạnh đa giác thẳng thì đó là bản mới.